Ferro

Frank Eerhart

23 april t/m 6 juni 2021
Vanaf 28 april zonder afspraak! Wel met anderhalve meter, maximaal 6 personen tegelijkertijd en mondkapjes.

‘Ferro’ is een tentoonstelling die, als je al het werk zo bijeen ziet, verwarring oproept. Er is geen eenheid van handeling, plaats en tijd en biedt daardoor bij de eerste, vluchtige observatie geen houvast om de objecten in te delen in vaak onbewuste schema’s.

‘Ferro’ is een tentoonstelling die uitnodigt eerst goed te kijken en pas dan de vraag te stellen: wat zie ik hier?

Elk object op deze tentoonstelling bestaat uit ijzer of er is ijzer in verwerkt. Vandaar de titel: ‘Ferro’. Eenheid van materiaal is er in ieder geval wel. Dat levert in dit geval ook eenheid van kleur op, alle tinten van bruin, grijs en zwart en daarmee wordt de nadruk gelegd op functie en vorm van het object.

Om van ijzerhoudende erts vloeibaar ijzer te maken is heet vuur nodig. Het vergt ambacht- en kunstenaarschap van een smid om daarvan vervolgens driedimensionale objecten te maken. Het smidse werk is bezield werk dat door de eeuwen heen bij elke beschaving in hoog aanzien stond (en staat). Met deze tentoonstelling wordt ook het edele vak van de smid en van de kunstenaar die betekenis aan het object geeft, geëerd.

Objets trouvés

Eenheid van handeling is er niet in deze tentoonstelling omdat de ijzeren etnografische beelden en objecten uit West-Afrika die hier getoond worden en die alle tot de in decennia opgebouwde collectie van Frank Eerhart behoren, gecombineerd worden met ‘objets trouvés’ welke Eerhart door toevoeging of weglating van onderdelen tot een andersoortig object maakt, een andersoortige betekenis geeft. Toch bestaat er gelijkenis tussen beide soorten van objecten, behalve dat ze geheel of gedeeltelijk uit ijzer bestaan, zo veel zelfs dat vaak niet onmiddellijk duidelijk is of we hier met een gesmeed beeldje uit de negentiende eeuw uit een ander continent te maken hebben of met een hedendaags samengesteld beeld uit het atelier van Eerhart in Eindhoven.

Daarmee is ook aangegeven dat eenheid van plaats en tijd – West-Afrika en Eindhoven liggen zowel geografisch als qua cultuur een eindje uit elkaar – ver te zoeken is en eigenlijk alleen maar te begrijpen is als de gehele wereld tot plaats van handeling wordt genomen. Dat is wat deze tentoonstelling stimuleert: westerse moderne kunst staat zeer dicht bij objecten uit de etnografica, mede omdat bij het terugbrengen tot de essentie van een beeld, zich een gelijksoortig minimalisme in vorm voordoet. Sinds Picasso zijn (Afrikaanse) kunstobjecten een bron van inspiratie voor het werk van vele moderne en hedendaagse kunstenaars, denk bijvoorbeeld aan het werk van Klaas Gubbels.

En de eenheid van tijd waarbij volgens de strikte omschrijving de handeling zich binnen 24 uur dient te ontwikkelen, kan alleen maar worden volgehouden indien eeuwen worden begrepen als een zeer langzaam lopende klok waarbij alle samengebalde kennis, informatie en cultuur uit voorgaande eeuwen, van nabij en van ver weg, ons handelen nu in belangrijke mate beïnvloeden.

Objets cérémonial

En dan is er nog het verschil in ‘bezieling’. De objecten uit West-Afrika zijn veelal ‘objets cérémonial’. Ze zijn spiritueel van aard, er gaat kracht van voorouders en ondersteuning vanuit door de betekenis die eraan gegeven wordt en het zijn (of beter gezegd: waren) ook ruilmiddelen die de vorm van geld hadden: hoe bewerkelijker het object, hoe meer waard. Deze lading hebben de objecten van Eerhart niet maar ook hier, in het gerationaliseerde westen, is het samenleven ondenkbaar zonder de vele dagelijkse symbolen waaraan houvast en kracht wordt ontleend. Zoals een eenvoudige dundoek met wat kleuren en vormen erop dat als nationale vlag het symbool is van eenheid en trots (en strijd en xenofobie). En wordt het belang van (beeldende) kunst niet regelmatig verdedigt tegen kortzichtige aanvallen met de argumentatie dat zij bezieling geeft aan het bestaan, dat zonder kunst een samenleving uiteenvalt in brokken geatomiseerde individuen waar elke samenhang en dus houvast uit verdwenen is, een onleefbare wereld?

Behalve het esthetisch genoegen dat gepaard gaat met het zien van de objecten, beoogt deze tentoonstelling aldus de begrippen handeling, plaats en tijd op te rekken tot een tentoonstelling waar de bezoeker, na enige verwarring, nieuwsgierig de tijd voor neemt.

Jaap Röell

april 2021

Frank Eerhart is ook dichter. Speciaal voor deze tentoonstelling Ferro, schreef hij:

delven, het oer

erts uit aderen

stroomt in een vloed

als stollend bloed tot ijzer

het wordt beklonken

in vonken behamerd

tot onmisbaar object

een hak om aarde

om te wroeten, waarde

vol leven zaaien

tot bloei, tot oogst

Website Frank Eerhart >

​

Frank Eerhart

Ferro