De stad / Urban images

Michiel van Bakel, Aldo van den Broek, Robbie Cornelissen, Ienke Kastelein, Uwe Poth, Rik Smits

Gastcurator Koos van Duinen 

11 april t/m 24 mei 2015

Een expositie van gastcurator Koos van Duinen, voormalig directeur van het Stedelijk Museum ’s Hertogenbosch.

De expositie wordt geopend door een optreden van Marije Nie die de poëzie van het dansend lopen door de stad vertolkt. Kom luisteren en kijken naar ‘The sound of urban steps’, zaterdag 11 april, 17.00 uur.

Bekijk ook een filmpje van de openingsdans op deze pagina!

Het woord urbaan betekent zoveel als ‘betrekking hebbend op het stadsleven’ en ook ‘studie van de stad als verschijnsel en als vorm van samenleving’. Dan gaat het over de stedelijke omgeving waarin de mens woont, werkt, elk in zijn of haar eigen culturele en sociale milieu. Het woord urbaan staat voor een complex van factoren dat inwerkt op leefgemeenschappen. Naast de materiële zaken die in een urbane omgeving aanwezig zijn en voor welvaart zorgen, zijn ook de culturele en immateriële factoren van immanent belang voor het in stand houden en doen functioneren van de stedelijke samenleving.

Niet eerder in de geschiedenis veranderde de wereld waarin we leven zo grondig en in een zo hoog tempo als nu. Sinds 2008 woont meer dan de helft van de wereldbevolking in een urbane samenleving. Wordt de stad voor al deze mensen een omgeving die kansen biedt op persoonlijke groei en ontplooiing of leiden deze agglomeraties tot vervreemding en vereenzaming? En hoe reageren kunstenaars op deze ontwikkeling? Wat betekent het begrip ‘urbaan’ in relatie tot de actuele beeldende kunst? Is de lokale omgeving van invloed op het werk van kunstenaars of is er sprake van globalisering van de kunst door de eenvormige grote steden en daardoor ook meer gelijkvormigheid in de beeldtaal?

Deze vragen zijn het uitgangspunt geweest bij het samenstellen van de tentoonstelling De stad / urban images door Koos van Duinen. Hij zocht daartoe zes beeldende kunstenaars uit:

Michiel van Bakel (1966)
Zijn videopresentatie geeft het spanningsveld aan tussen kunst en technologie, tussen stad en natuur en hoe de mens zich daartoe verhoudt. Van Bakel plaatst daarbij de mens in een poëtische schijnwerkelijkheid. Hij heeft al eerder bij KuuB een video gepresenteerd. Toen in de expositie Natuur /natuur, januari/februari 2014. Nu in de tegenhanger daarvan. Of is de stad geen tegenhanger van de natuur?

Aldo van den Broek (1985)
Van den Broek zoekt verpauperde wijken op. Daar laat de gelaagdheid van de stad zijn sporen na. Van den Broek toont deze gelaagdheid, of, zoals hij zegt ‘… ik houd ervan als de geschiedenis van een gebouw is af te lezen. Laat ze zien, de littekens, de battle scars. Het is eerlijk, niet opgepoest.’

Robbie Cornelissen (1954)
Architecturaal archetypische, bijna mythische gebouwen en futuristische interieurs in stedelijke ruimtes met overkoepelende titels als De Bibliotheek, Het reservaat of Het grote geheugen. Cornelissen deinst niet terug voor letterlijk het grote gebaar met slechts een potlood in de hand. ‘Tekenen’, aldus Cornelissen ‘is voor mij de kern blootleggen en biedt mij een manier om naar de wereld te kijken.’

Ienke Kastelein (1956)
Ienke Kastelein observeert de stad, de straat en de mensen. Het werk dat zij toont gaat over de openbare ruimte en hoe men zich met de stad verbindt.’Inwoners in een stad als New York’, aldus Ienke Kastelein, ‘zijn op straat te herkennen aan de haast waarmee zij zich voortbewegen. Ze zijn doelgericht, kijken op hun mobiel en niet om zich heen. Toeristen hebben het ook druk, ze hebben een programma dat nog afgewerkt moet worden. Vreemdelingen daarentegen dwalen, kijken om zich heen en lopen met aarzelende tred. Een witte stoel in 14th Street is een vreemdeling.

Uwe Poth (1946)
Vanaf 1974 maakt de van oorsprong Duitse kunstenaar Poth collages met ansichtkaarten van steden van overal ter wereld, de eerste van Hamburg en een van de laatste in de serie is van Nijmegen. Poth kiest de kaarten op basis van de afbeeldingen van interessante gebouwen, het ritme van stedelijke structuren of vanwege bepaalde kleurencombinaties. Door de wijze waarop hij zestien dezelfde ansichtkaarten op de ondergrond ranggschikt, ontstaan er abstracte werken van afbeeldingen van repetitieve stedelijke composities.

Rik Smits (1982)
‘Mijn werk’, zegt Smits, ‘gaat over de relatie tussen religie en kapitalisme, afgebeeld in architectonische contouren van een denkbeeldige stad. Daar waar van oorsprong bij het vormgeven van de stad vaak sprake is geweest is van het streven naar idealen om welvaart en welzijn te combineren, utopieën zelfs,  zijn deze verworden  tot de  kapitalistische verwerkelijking van luxe en gemak van het moderne leven. Een stad waar macht en status centraal staan en het idealisme letterlijk overvleugelen.’

Kunst van de dag 24/7/2009 www.galeries.nl

Robbie Cornelissen:
RC de Ruimte – een oude kerk – in IJmuiden is een kunstenaarsinitiatief dat expositiemogelijkheden biedt aan jonge kunstenaars. Alleen in de zomer niet. Dan wordt werk vanuit zoveel mogelijk invalshoeken – schilderkunst, beeldhouwwerken installaties, foto’s, video’s – van een groot aantal kunstenaars bijeengebracht, jong en oud. Op de net afgelopen expositie waren dat er zo’n 125 met ruim 250 werken: Quantumvis V; tweemaal latijn voor veel&veel voor de vijfde keer. Het is een soort straatfeest, waar alles en iedereen door elkaar loopt en er veel gebeurt waar nog lang over nagesproken wordt.
Eén van de werken die getoond werd is het enorme – zowel in maatvoering als in arbeidsintensiviteit – potlood tekenwerk van Robbie Cornelissen (1954). Werk waar je in wordt opgezogen en vervolgens verdwaald, wat in zijn animatiefilm The Labyrinth Runner ook letterlijk gebeurt. In deze animatie hol je door zijn oneindige tekening heen, getoond op Art Amsterdam ‘09 bij zijn galerie Maurits van de Laar. Maar ook te zien op zijn website www.robbiecornelissen.nl
Omdat Quantumvis V net afgelopen is, verwijs ik u naar deze website. Ga daar heen en beleef als een hardloper in een euforische cadans zijn tekeningen van achter uw computer.
De hier getoonde still uit The Labyrinth Runner is de getekende trap die je vanuit een immense vertrek- of stationshal afholt en de eindeloze ruimten – fragment 1 en 2 – van Cornelissen binnen gaat. Binnen de beelden van de animatie zie ik een verfijnde verwijzing naar het werk van René Daniels ‘Doorlopend naar buiten’ uit 1987.
Een andere tekening die ik laatst weer zag is Het Grote Geheugen (90 x 360 cm), opgenomen in de verzameling van de K.F. Hein Stichting in Utrecht. Op de website van Cornelissen is deze tekening als animatie opgenomen onder de titel De Bibliotheek. Ik moest denken aan het boek Martyrium van Elias Canetti waarin het onmetelijk geheugen in de vorm van een uitdijende bibliotheek en de groeiende waanzin, uiteindelijk samengaan.
Cornelissen heeft in 2001 een gigantische (200 x 400 cm) tekening gemaakt met enkel horizontale verfijnde potloodstrepen waarbij de onderste 10 cm. vrij is gehouden en fel wit lijkt op te lichten waardoor de gehele structuur daarboven wordt opgetild. Een wonderlijk optisch effect. Ook bij deze tekening ervaar je de immense ruimte(n), het universum bijna: Little Boy pissing at the Universe (2001).
Voordat Cornelissen naar De Vrije Academie in Den Haag en naar de Rietveld Academie ging, is hij in Utrecht opgeleid als bioloog/ecoloog. Dat zie je in zijn werk terug. De immer doorlopende potloodstreep die de structuur van de (cellulaire) wereld blootlegt waarbij alles met alles te maken heeft en uiteindelijk in een verdwijnpunt opgaat. RC de Ruimte staat voor Robbie Cornelissen Ruimte.

© Copyright 2015: Jaap Röell