Hans Landsaat: Vanwege Sebald.

Hans Landsaat

De schilderijen, tekeningen, aquarellen en grafiek van Hans Landsaat (1935) die bij KuuB getoond worden en alle van recente datum zijn, hebben titels als ‘Het onder de kiel naar de diepte verbannen donker’, ‘De adoratie van het Veronese groen’, ‘De stad die geboren is uit angst’, ‘De zee als rand van de duisternis’ of ‘Gedachten stromen als water over een stuw’. Zulke titels duiden op een inspiratiebron, of beter gezegd: op een ontdekkingsreis die leidt over grillige paden, onverwachte vergezichten en plotselinge doorkijken naar iets wat je inzicht zou kunnen noemen in menselijke verhoudingen, weerstand, strijd, compassie en empathie. Historie en het feilbare geheugen spelen daarbij een belangrijke rol. Steeds om te trachten te doorgronden waarom iets geworden is zoals het is en anders had kunnen zijn. Een reis door de natuur van het menselijk wezen.

Die inspiratiebron is de afgelopen jaren voor Hans Landsaat het oeuvre van W.G. Sebald (1944-2001); romans, essays en gedichten, zoals het gedicht:

In de doorwaakte nacht

op zondag 16
januari vorig jaar
overvielen mij in
het ijzing
wekkend rustieke hotel
Columbus in Bremen
haven met groot
gekrijs de vier
stadsmuzikanten.
Met de schrik nog in
de benen zat ik
klokslag acht in mijn
eentje aan de ochtendkoffie
geelzuchtig van
het licht dat door de
ronde ruitjes de gelag
kamer binnendrong.
Buiten op de nat
geregende kasseien
trokken de schimmen van
de emigranten voorbij
met hun bundels
& pakken mensen uit
Kaunus & Bromberg
uit de Hunsrück
& uit de Oberpfalz.
Via de luisspreker
zachtjes nog steeds
dezelfde trek
harmonika dezelfde
van ontroering bevende
mannenstem vergeten
woorden uit
onze volks
poëzie Heimatstern &
Seemannherz. Later
vanuit de trein de kruit
toren uit de Nibelungen
tijd koffiesilo’s blok
vormige opslagplaatsen voor
het bruine goud aan de
horizon een satelliet
stad daarvoor een volkstuinen
complex dat vroeger
misschien wel Roseneck heette
Samoa of
Boerenland. En nu
boven de Noord-Duitse
laagvlakte onbeweeglijk
al wekenlang lage
blauwzwarte wolken
de Weser buiten zijn oevers
getreden & ergens
in de buurt van
Osnabrück of
Oldenburg op een
grasveld bij een
boerderij een eenzame
gans die langzaam
zijn hals draait als
hij de intercity
voorbij ziet razen

(Uit Akzente 48, 2001, vertaling Ria van Hengel)

Arnon Grunberg schreef in De Groene van 29 januari 2020 over het werk van Sebald: ‘Ik ben geneigd te erkennen dat we Sebald tot de holocaustliteratuur moeten rekenen, tot een bijzondere afdeling daarvan, omdat hij niet spreekt als getuige maar als kind van het volk van daders dat aan “wiedergutmachung”  wenst te doen.’ Wellicht is  het mede daarom dat het oeuvre van Sebald bij de schilder Landsaat zo’n snaar raakt dat het voor hem een inspiratiebron is, niet meer en ook niet minder. Hans Landsaat proeft langzaam de woorden  door te lezen en te herlezen, maakt de kwast nat en volgt het grillige pad van de associaties zonder te weten wat er om de hoek ligt. Zo komen zijn schilderijen, aquarellen en tekeningen tot stand, tastend, twijfelend, het Veronese groen stroomt als water. Dat alles Vanwege Sebald.

Hans Landsaat

Hans Landsaat: Vanwege Sebald.

Hans Landsaat