Het Magisch Kwadraat
Elisabeth Müller, solo
7 mei t/m 19 juni 2016
In april 2010 begon de Utrechtse beeldend kunstenaar Elisabeth Müller (1946) aan het maken van een serie schilderijen bestaande uit dertig olieverfschilderijen van elk 40 x 40 cm waarin rechte en gebogen lijnen in diffuus wit en grijs elkaar ontmoeten, afstoten en weer tot elkaar komen. Dit werk is na vijf jaar af en vormt het chef d’oeuvre van de solo-expositie van Elisabeth Müller in KuuB, het magisch kwadraat. Deze serie van subtiele veranderingen is een in abstracte beeldvorm weergegeven versie van de Goldbergvariaties van Johann Sebastian Bach, een muziekstuk van harmonie, tegenstellingen en contrapunten.
Müller werd geïnspireerd door het boek Doktor Faustus, das Leben des deutschen Tonsetzers Adrian Leverkühn, erzählt von einem Freunde dat Thomas Mann, in exil in Californië, gedurende en direct na de Tweede Wereldoorlog schreef. Door de beschrijving in dit boek van de fuga’s in Beethovens pianosonates opus 110 en opus 106 (Grosze Sonate für das Hammerklavier), is zij deze sonates gaan spelen en verdiepte zij zich vervolgens in de fugatechniek in Bachs Wohltemperierte Klavier, zijn partita’s, sonates en suites. Ook ging ze Bachs Goldbergvariaties spelen. Hierdoor werd zij zich bewust dat ze eigenlijk altijd muziek had geschilderd, dat zij componeert met geschilderde vormen zoals Bach, de meester van de abstractie en de harmonie, dat deed met noten. Het resultaat van dit eindeloos abstracte spel is te zien op de expositie in KuuB.
Thomas Mann beschrijft in zijn boek ook de gravure Melencolia 1 van Albrecht Dürer (1471-1528) en hoe deze gravure in beide werkkamers boven de piano van Adrian Leverkühn hing, de hoofdpersoon in het boek van Mann. In de gravure Melencolia is een zestien-vlak afgebeeld, het magisch kwadraat. Elk doek van de dertig-delige serie schilderijen van Müller is opgebouwd uit dit zestien-vlak.
In de expositie Het magisch kwadraat wordt het boek van Thomas Mann verbonden met de muziek van J.S. Bach en het beeldend werk van de van oorsprong Duitse Elisabeth Müller.
Tijdens de opening van de expositie op zaterdag 7 mei, 17.00 uur, is de oeuvre catalogus van het werk van Müller gepresenteerd. Kunstcriticus en publicist Rogier Ormeling schreef het inleidend essay in deze catalogus.
Activiteiten:
Op zondagavond 8 mei, 20.00 uur speelt het Alma Quartet werken van Joseph Haydn, Erwin Schulhoff en Johannes Brahms. Het Alma Quartet bestaat uit Marc Daniel van Biemen, viool, Benjamin Peled, viool, Jeroen Woudstra, altviool en Nitzan Laster, cello. Zij maken deel uit het van Concertgebouworkest of van het Nederlands Philharmonisch Orkest. Het Alma Quartet maakte zijn debuut op NPO Radio 4 in de serie ‘Spiegelzaal’ en in ‘Opium op 4’ in juni 2014. Sindsdien heeft het quartet op vele binnen- en buitenlandse podia opgetreden.
Zie ook: https://www.almaquartet.com/
Entree € 20,- per persoon. Voor reservering: info@kunstruimtekuub.nl
Op zondagmiddag 22 mei, van 12.00 tot 18.00 uur, zal door zes leden van het Scarbo Pianistencollectief het Wohltemperierte Klavier, boek 1 van J.S. Bach gespeeld worden. Dit zijn in totaal 24 préludes en fuga’s. Deze zullen niet achter elkaar worden gespeeld, doch per blok van een uur steeds 4 préludes en fuga’s. Dit duurt gemiddeld 25 minuten. U hebt dus alle vrijheid om een of meerdere blokken te kiezen. Per blok is de toegangsprijs 5 euro.
De pianisten zijn: Jasper Bon, Arthur Bouma, Renate Hasselaar, Arnaud Rosdorff, Yumi Toyama en Lodewijk Crommelin. Zie voor meer informatie over dit collectief www.scarbopianistencollectief.nl
Op zondagmiddag 5 juni, 16.00 uur, zal Renate Hasselaar delen uit de Goldbergvariaties van J.S. Bach spelen. Zij maakt vanaf het begin van het Scarbo Pianistencollectief in 2005, daarvan deel uit. Renate Hasselaar studeerde aan het Utrechts Conservatorium waar zij in 1995 het diploma Docerend Musicus ontving. Vervolgens studeerde ze aan het Conservatorium Arnhem waar ze in 1997 slaagde voor het diploma Uitvoerend Musicus.
Op donderdag 9 juni, 2015 uur, geeft Sabine Lichtenstein, musicologe, een lezing onder de titel Thomas Manns haat-liefde verhouding tot de muziek. In elke roman of novelle van Thomas Mann speelt muziek een belangrijke rol, vaak als onderwerp en daarnaast ook als bepalende factor voor de literaire vorm.
Sabine Lichtenstein is gepromoveerd op een proefschrift over de polyfonie in Thomas Manns werk. Zij doceerde dertig jaar aan de Universiteit van Amsterdam. Lichtenstein publiceert over tal van muziekonderwerpen in binnen- en buitenlandse (vak)bladen en ze geeft lezingen voor concertpubliek en andere in muziek geïnteresseerden. Sabine Lichtenstein zal haar lezing gepaard doen gaan met lichtbeelden en muziekfragmenten. Zie ook: www.sabinelichtenstein.nl
Op vrijdag 17 juni, 20.00 uur, speelt de cellist Alistair Sung het concert ‘Responses to Bach‘. Een geheel eigen interpretatie en benadering van de muziek van Bach samen met een danser.
De filmer Joost van Poppel heeft het werkproces van het maken van de dertig-delige serie door Elisabeth Müller op film vastgelegd. Deze film maakt deel uit van de expositie.
